Trẻ mọc răng sữa khi nào? Lịch thay răng sữa của trẻ

Trẻ mọc răng sữa là một cột mốc quan trọng đánh dấu sự phát triển của trẻ trong những năm tháng đầu đời. Việc cha mẹ nắm được thời điểm trẻ mọc răng sữa sẽ giúp cha mẹ chủ động chăm sóc răng miệng cho trẻ, giúp trẻ có hàm răng chắc khỏe và đều đẹp. Hãy cùng với Nha khoa Parkway tham khảo qua bài viết sau để biết thêm về việc trẻ mọc răng sữa!

Trẻ bắt đầu mọc răng sữa khi nào?

Răng sữa, còn gọi là răng trẻ em, răng tạm thời, được mọc lên trong giai đoạn trẻ sơ sinh từ 6 tháng tuổi. Răng sữa hình thành trong giai đoạn phôi thai phát triển và sẽ mọc dần hiện hữu rõ trong miệng trẻ sơ sinh.

Tùy từng trẻ, răng sữa sẽ được mọc hoàn thiện khi trẻ được 2 – 3 tuổi. Ở một bộ răng sữa đầy đủ có 20 cái: 10 răng hàm trên và 10 răng hàm dưới. Mỗi hàm bao gồm: 2 răng cửa giữa, 2 răng cửa bên, 2 răng nanh, 2 răng cối thứ nhất, 2 răng cối thứ 2. Về sau, răng sữa sẽ bị rụng và được thay thế bằng răng vĩnh viễn, theo thứ tự cái nào mọc trước thì sẽ được thay trước.

Răng sữa có vai trò như thế nào?

Răng sữa đóng vai trò quan trọng trong việc tiêu hóa, nhai nghiền thức ăn, phát âm, thẩm mỹ của khuôn mặt và tạo chỗ cho răng vĩnh viễn mọc lên sau này, đồng thời kích thích sự phát triển của xương hàm nhất là sự phát triển chiều cao cung răng qua hoạt động nhai.

Răng vĩnh viễn mọc lên và phát triển ở bên dưới chiếc răng sữa. Sự tiêu chân ở răng sữa sẽ định hình cho răng vĩnh viễn mọc đúng vị trí. Nếu mất răng sữa quá sớm sẽ làm cho răng vĩnh viễn mọc không đúng vị trí, gây khó khăn cho sự phát âm khi trẻ nói.

Nếu răng sữa bị sâu, bị viêm tủy răng gây viêm nhiễm sẽ ảnh hưởng đến mầm răng vĩnh viễn thay thế, gây sâu bề mặt răng vĩnh viễn ngay khi đang hình thành. Nếu răng sữa bị hư phải nhổ sớm mà mầm răng vĩnh viễn bên dưới chưa mọc lên kịp, lỗ nhổ đó sẽ bít, xơ cứng lợi và cứng chắc, khi mầm răng vĩnh viễn mọc lên sẽ bị khó khăn, mọc chậm và đôi khi mọc bị xô lệch.

Để trẻ có hàm răng sữa chắc khỏe cho đến tuổi thay răng vĩnh viễn, cha mẹ nên quan sát, chú ý chăm sóc răng miệng cho con. Định kỳ cho trẻ đi khám răng 3 hoặc 6 tháng/lần để phát hiện sớm các bệnh lý răng miệng, được tư vấn cách chăm sóc răng miệng cho từng giai đoạn trẻ mọc răng sữa. Ngoài ra, cha mẹ chú ý chế độ dinh dưỡng giàu canxi, khoáng chất, nhiều rau xanh, vitamin để trẻ được tăng cường sức đề kháng và có hàm răng khỏe, đẹp khi trẻ mọc răng sữa.

Tuổi mọc răng vĩnh viễn ở trẻ và tuổi thay răng sữa

Phần lớn quá trình thay răng sữa ở trẻ bắt đầu vào khoảng 6 tháng tuổi và khoảng 3 – 4 tuổi, trẻ đã có hàm răng sữa hoàn thiện với 20 chiếc răng. Đến khoảng 6 tuổi, trẻ bắt đầu lung lay răng sữa và thay thế bằng răng vĩnh viễn.  Trẻ thay răng sữa bằng răng vĩnh viễn sẽ theo thứ tự răng sữa nào mọc trước thì sẽ rụng và mọc răng vĩnh viễn trước. Từ 12 tuổi, răng sữa của trẻ sẽ được thay hết và trẻ sẽ có 28 chiếc răng trưởng thành.

Lịch thay răng sữa ở trẻ em

Hầu hết các cha mẹ đều có tâm lý muốn trẻ có hàm răng đẹp nhưng lại bối rối không biết trẻ thay răng sữa khi nào. Thực tế, trẻ thay răng theo một trình tự nhất định. Nha khoa Parkway xin chia sẻ lịch thay răng sữa của trẻ để cha mẹ tham khảo thông tin như sau:

Những điều cần biết khi bé mọc răng sữa

Trước hết, cha mẹ cần có kiến thức về lịch mọc răng sữa của trẻ. Nếu trẻ đến 10 tháng mà chưa mọc chiếc răng sữa nào thì cha mẹ cần đưa trẻ đi khám để được các bác sĩ chuyên khoa tư vấn, xác định nguyên nhân.

Ngoài ra, khi trẻ mọc răng sữa, cơ thể trẻ có thể có triệu chứng như sốt hay tiêu chảy. Các vấn đề nảy sinh khi trẻ mọc răng là bình thường, hoàn toàn theo quy luật phát triển của trẻ. Cha mẹ cần bình tĩnh để xác định nguyên nhân và xử lý cho trẻ. Cha mẹ chú ý thêm cho trẻ chế độ dinh dưỡng cân đối, bổ sung canxi, khoảng chất, vitamin cần thiết giúp trẻ có hệ xương răng phát triển khỏe mạnh.

Nếu cha mẹ chưa có nhiều kinh nghiệm thì có thể tham khảo người thân, trên các trang thông tin uy tín. Cha mẹ khi cần được các chuyên gia tư vấn, đừng ngần ngại đưa trẻ đến gặp bác sĩ để được thăm khám, hướng dẫn chăm sóc răng miệng và sức khỏe của trẻ trong giai đoạn này nhé.

Những dấu hiệu cần biết khi trẻ mọc răng sữa

Trẻ mọc răng sữa sẽ có những dấu hiệu mọc răng xuất hiện khoảng 3 đến 5 ngày trước khi răng sữa bắt đầu nhú và các dấu hiệu này sẽ tự hết sau 3 đến 7 ngày. Các cha mẹ cần chú ý và theo dõi các dấu hiệu phổ biến khi trẻ mọc răng sữa như sau: 

• Chảy nước miếng: Quá trình mọc răng, sưng lợi sẽ kích thích nước miếng trong khoang miệng chảy ra nhiều hơn. Cha mẹ có thể nhầm lẫn dấu hiệu chảy dãi bình thường, không phải do sắp mọc răng.
• Sốt: Thời điểm xuất hiện chiếc răng đầu tiên cũng là thời điểm hệ miễn dịch ở trẻ thay đổi, nướu bị sưng và răng nhô lên có thể khiến trẻ sốt nhẹ. Nếu trẻ sốt cao, kéo dài, cha mẹ nên đưa trẻ đi khám.
• Thích cắn: Khi răng nhú lên nướu có thể bị sưng, áp lực bị răng chồi lên khỏi lợi khiến trẻ vô cùng bứt rứt. Trẻ sẽ tìm cách giảm thiểu sự khó chịu thông qua việc cắn hoặc ngậm tay.
• Tiêu chảy: Xuất hiện hiện tượng “đi tướt mọc răng”, hay còn được hiểu là rối loạn tiêu hóa nhẹ. Tuy nhiên, nếu trẻ bị tiêu chảy nặng, cha mẹ nên nhanh chóng đưa trẻ đi khám.
• Cằm và quanh miệng nổi ban: Do nước dãi chảy nhiều ra khỏi khoang miệng nên nó có thể khiến trẻ bị nổi ban ở vùng da khô như cằm hoặc quanh miệng những vùng da tiếp xúc với nước bọt. Để tránh bị nổi ban, cha mẹ nên vệ sinh thường xuyên quanh miệng khi trẻ chảy nước dãi. 
• Bị đau, biếng ăn: Khi lợi bị sưng, trẻ sẽ quấy khóc vì đau và mệt mỏi. Trẻ ăn ít sẽ không cung cấp đủ dinh dưỡng hàng ngày dẫn đến tình trạng biếng ăn. Lúc này cha mẹ có thể tham khảo các sản phẩm sữa có nhiều năng lượng giúp bổ sung dinh dưỡng trong giai đoạn trẻ biếng ăn.
• Ngủ không ngon: Cơn đau răng không chỉ khó chịu vào ban ngày mà nó còn khiến trẻ bất an vào cả ban đêm, khiến trẻ ngủ không ngon, quấy khóc.

Cách khắc phục những triệu chứng do trẻ mọc răng sữa mang lại

Trẻ mọc răng sữa sẽ có các triệu chứng khác nhau khiến cha mẹ băn khoăn, lo lắng. Vì thế, cha mẹ nên theo dõi trẻ thường xuyên và có các biện pháp hỗ trợ để quá trình mọc răng của trẻ diễn ra thuận lợi, an toàn như sau:

• Nhai rau củ làm dịu bớt cơn đau: Khi trẻ sắp mọc răng, cha mẹ có thể dùng cà rốt và dưa chuột cho trẻ cắn, những lát củ cải hoặc khoai tây chín cũng rất tốt. Các loại rau này không dễ bị trẻ cắn đứt, không có mùi nồng, không gây nguy hiểm cho trẻ và có chất đường tự nhiên rất tốt cho trẻ.
• Cho trẻ uống đồ mát: Cha mẹ có thể sử dụng bổ sung một số loại nước ép từ rau củ và hoa quả có tính mát để ép lấy nước cho trẻ uống.
• Xay nhuyễn thức ăn dặm cho trẻ: khi chế biến cháo, bột cho trẻ, có thể xay nhuyễn, trộn thêm các rau củ bổ dưỡng, cung cấp thêm vitamin, khoảng chất bổ sung cho trẻ.
• Cho trẻ tắm nước ấm: khi tắm cho trẻ, sử dụng nước ấm và một vài món đồ chơi ưu thích để trẻ cảm thấy dễ chịu, thoải mái, giúp trẻ quên đi cơn đau, làm dịu cơn đau cho trẻ.
• Massage nướu răng cho trẻ: Cha mẹ có thể sử dụng ngón tay đã sửa sạch để chà xát nhẹ nhàng lên phần nướu của trẻ, giúp trẻ dễ chịu và cảm thấy thoải mái hơn.
• Cho trẻ ngậm núm ti lạnh: Khi sắp mọc răng, trẻ dễ thích ứng hơn với các loại đồ lạnh. Cha mẹ có thể cho trẻ ngậm núm ti lạnh vừa phải để giúp nướu răng bớt đau và dễ chịu hơn.

Khi trẻ mọc răng sữa, cha mẹ cũng theo dõi cẩn thận, nhất là các biểu hiện bất thường như khi trẻ bị sốt cao không dứt, tiêu chảy nhiều dẫn đến mất nước…Trường hợp này, trẻ cần được đến các cơ sở y tế để thăm khám, xác định nguyên nhân chính xác và điều trị kịp thời, đảm bảo an toàn cho trẻ.

Đôi khi trẻ mọc răng sữa không theo quy luật bình thường mà bị mọc lệch, mọc xiên, cha mẹ không nên bỏ qua mà cần đưa trẻ đi khám để được can thiệp sớm, tránh làm ảnh hưởng đến việc mọc răng vĩnh viễn và mất thẩm mỹ hàm răng sau này của trẻ.

Trẻ thay răng sữa và những điều cần lưu ý

 Răng sữa lung lay và sẽ nhường chỗ cho răng vĩnh viễn, đây là giai đoạn tự hào của trẻ. Ở giai đoạn này, cha mẹ tham khảo một số lưu ý về yếu tố khiến độ tuổi và thời gian thay răng ở trẻ em diễn ra ngắn hay dài như sau:

• Đặc điểm của từng loại răng và vị trí của răng: Răng một chân thì thời gian thay răng sẽ chỉ diễn ra trong vài tuần nhưng đối với răng nhiều chân như răng cối thì đòi hỏi thời gian lâu hơn, có thể từ 1 – 2 tháng. Các răng được mọc trong điều kiện thoải mái thì thời gian thay răng sẽ ngắn hơn so với răng bị kẹt trong khe hay bị chèn ép bởi các răng khác;
• Thói quen của trẻ: Khi những chiếc răng sữa rụng đi, trẻ sẽ thấy miệng mình có khoảng trống và thường đưa tay vào miệng hay dùng lưỡi để tác động vào đó. Đây là một thói quen xấu có thể ảnh hưởng đến thời gian thay răng của trẻ và gây ra các viêm nhiễm răng miệng nên cha mẹ cần thường xuyên nhắc nhở để trẻ bỏ dần những thói quen xấu này nhé.

Quá trình thay răng sữa ở trẻ em diễn ra như thế nào?

Hầu hết trẻ sẽ bắt đầu thay răng khi được 5 hoặc 6 tuổi. Tuy nhiên, quá trình thay răng có thể xuất hiện khi trẻ khoảng 4 tuổi hoặc trễ hơn khi trẻ được 8 tuổi. Nếu trẻ bị lung lay và rụng răng sữa quá sớm, cha mẹ cần đưa trẻ đi khám để xác định nguyên nhân và có phương pháp can thiệp nếu cần. Các bé gái thường sẽ thay răng sớm hơn các bé trai, Chiếc răng sữa cuối cùng thường sẽ rụng và thay thế bằng răng vĩnh viễn khi trẻ được 12 – 13 tuổi.

Trẻ em thay răng sữa

Thông thường, thứ tự thay răng sẽ tương tự như lúc trẻ mọc răng sữa. Chiếc răng sữa nào móc trước thì sẽ rụng trước. Tuy nhiên, thứ tự thay răng của hàm trên sẽ khác một chút so với hàm dưới. Nếu thứ tự phổ biến của hàm trên là: răng cửa giữa – răng cửa bên – răng tiền cối – răng nanh và các răng cối lớn, thì đối với hàm dưới sẽ là: răng cửa giữa – răng cửa bên – răng nanh – răng tiền cối và cuối cùng là các răng cối.

Răng vĩnh viễn số 6 (răng cối lớn thứ nhất) sẽ mọc lúc 6 tuổi. Chiếc răng này sẽ không được thay thế, có nghĩa là không cần phải nhổ chiếc răng sữa nào để răng số 6 mọc lên.

Thời gian từ lúc răng sữa có dấu hiệu lung lay cho đến lúc rụng thay đổi tùy theo đặc điểm của từng loại răng và vị trí của răng. Ví dụ, răng một chân thì thời gian thay răng diễn ra ngắn (như vài tuần), răng nhiều chân như răng cối thì thời gian thay răng có thể kéo dài từ 1 – 2 tháng. Răng mọc thuận lợi thì thời gian thay răng sẽ ngắn hơn răng bị kẹt trong khe hay bị chèn ép bởi các răng khác.

Có nên để trẻ tự thay răng ở nhà hay không?

Cha mẹ tuyệt đối không nên tự ý nhổ răng sữa cho trẻ. Nhiều ông bà, bố mẹ Việt hay sử dụng chỉ để giật nhổ răng sữa cho trẻ tại nhà.  Việc tự nhổ răng sữa cho trẻ tại nhà dù bằng công cụ nào cũng dễ gây chảy máu nướu răng và tạo nên một vết thương hở ở nướu răng.

Thêm vào đó, các vật dụng nhổ răng tại nhà cho trẻ chưa được tiệt trùng, diệt khuẩn cũng như  việc đưa tay vào miệng trẻ sẽ tạo cơ hội cho vi khuẩn từ tay trẻ hay tay của cha mẹ dễ xâm nhập vào vết thương hở này, dẫn tới bị nhiễm khuẩn, đặc biệt là nhiễm khuẩn uốn ván.

Ngoài ra, nếu trẻ có một số bệnh về máu như bệnh máu không đông(Hemophilia ) … thì trẻ sẽ không cầm được máu, không có bác sĩ chuyên ngành can thiệp kịp thời sẽ dễ phát sinh nhiều biến chứng từ việc tự ý nhổ răng cho trẻ tại nhà.

Khi nào cần liên hệ với bác sĩ

Theo ý kiến của các chuyên gia, cha mẹ nên cho trẻ đến khám tại các cơ sở y tế, phòng khám chuyên khoa răng hàm mặt khi răng của trẻ có dấu hiệu lung lay. Với kinh nghiệm chuyên môn cao, trang thiết bị y tế hiện đại, nắm bắt được tâm lý của trẻ, bác sĩ sẽ tư vấn, thăm khám và lựa chọn phương án xử lý thích hợp (nhổ hoặc tiếp tục chờ đợi) với từng trường hợp, từng giai đoạn thay răng của trẻ.

Một số trường hợp đặc biệt, nếu răng vĩnh viễn của trẻ đang dần chồi lên và bị kẹt, đôi khi bác sẽ chỉ định nhổ hoặc phải mài bớt cạnh răng sữa lân cận để răng vĩnh viễn của trẻ có thể mọc lên đúng vị trí một cách thuận lợi, giảm đau đớn, khó chịu cho trẻ trong quá trình mọc răng vĩnh viễn.

Cách xử lý hiệu quả khi trẻ thay răng

Việc thay răng sữa diễn ra quá muộn sẽ làm ảnh hưởng đến việc trẻ mọc răng vĩnh viễn. Răng vĩnh viễn có thể sẽ mọc lệch, gây mất thẩm mỹ và ảnh hưởng đến tác dụng ăn nhai của răng. Cha mẹ nên theo dõi và đưa trẻ đi khám bác sĩ nếu nhận thấy một chiếc răng sữa nào đã quá tuổi thay mà vẫn chưa có dấu hiệu lung lay hoặc răng sữa đã được nhổ lâu nhưng không thấy răng vĩnh viễn mọc lên.

Với kinh nghiệm và kiến thức chuyên môn, bác sĩ sẽ quan sát và nhận biết biểu hiện của vùng nướu để kết luận là răng vĩnh viễn đang mọc hoặc răng vĩnh viễn sẽ mọc. Một số trường hợp cần thiết, bác sĩ có thể yêu cầu chụp X quang hàm răng của trẻ để sớm xác định có hay không sự hiện diện của mầm răng vĩnh viễn trong xương hàm của trẻ để chẩn đoán và có phương án can thiệp chuẩn xác.

Vì sao phải chăm sóc tốt hàm răng sữa?

Việc thay răng sữa là một việc hết sức bình thường trong quá trình phát triển hàm răng của trẻ nên nhiều cha mẹ chủ quan, không chú ý. Thực ra, răng sữa đóng vai trò quan trọng trong việc ăn nhai, phát âm và thẩm mỹ của trẻ.

Răng sữa giữ chỗ cho răng vĩnh viễn tương ứng trên hàm răng, giúp răng vĩnh viễn mọc đúng chỗ và giúp xương hàm phát triển bình thường. Chăm sóc tốt hàm răng sữa trong quá trình trẻ mọc răng sữa và khi trẻ thay răng sữa sẽ giúp trẻ có hàm răng vĩnh viễn chắc khỏe và đều đẹp sau này.

Lưu ý cách chăm sóc trẻ thay răng sữa an toàn

Vì sự phát triển của hàm răng sữa có thể quyết định đến chất lượng hàm răng vĩnh viễn của trẻ trong tương lai nên cha mẹ cần chăm sóc và bảo vệ hàm răng cho trẻ, bằng các biện pháp sau:

• Cha mẹ cho trẻ sử dụng bàn chải đánh răng và kem đánh răng phù hợp với lứa tuổi dành cho trẻ em để bảo vệ men răng cho trẻ.
• Hướng dẫn trẻ biết đánh răng đúng cách: đánh răng sau mỗi bữa ăn hoặc ít nhất là hai lần mỗi ngày; sử dụng lượng kem vừa phải để trẻ không bị nuốt quá nhiều kem đánh răng. Cha mẹ nên hướng dẫn trẻ đánh răng theo chiều dọc từ trên xuống và ngược lại để răng được sạch, không làm tổn thương nướu hay gây chảy máu khi đánh răng sai cách.
• Định kỳ đưa trẻ đi khám nha sĩ 3 đến 6 tháng một lần để kiểm tra, phát hiện và điều trị sớm khi trẻ có dấu hiệu bị sâu răng hoặc các bệnh lý khác về răng miệng.
• Theo dõi sát sao trong quá trình thay răng ở trẻ. Cha mẹ nên tránh cho trẻ ăn những loại kẹo gôm, hạn chế những đồ ăn ngọt, đồ uống có ga dễ dẫn đến sâu răng, tránh cho trẻ ăn đồ ăn cứng khó nhai, làm sứt mẻ răng của trẻ và dễ bị vi khuẩn xâm nhập gây sâu răng.
• Một số trẻ có thói quen xấu như mút tay, lấy lưỡi đẩy vào răng, nghiến răng, thở bằng miệng, chống cằm… Những thói quen xấu này sẽ dẫn đến tình trạng trẻ bị răng hô, răng mọc lệch, răng mọc chen chúc hoặc quá thưa, hay răng hàm trên không ăn khớp với răng hàm dưới. Vì vậy cha mẹ phải khuyên trẻ không nên làm các hành động này để việc mọc răng của trẻ được thuận lợi hơn.
• Cha mẹ nên cho trẻ ăn những đồ ăn mềm như cháo, súp hoặc nước hoa quả khi răng đang mọc. Ngoài ra, cha mẹ cũng chú ý cải thiện dinh dưỡng để hỗ trợ hệ răng của trẻ phát triển tốt hơn trong giai đoạn trẻ thay răng. Bổ sung các vi khoáng chất thiết yếu như kẽm, Lysine, crom, selen, vitamin B1, canxi… qua bữa ăn hàng ngày hoặc thực phẩm chức năng dưới sự tư vấn của bác sĩ.

Việc chăm sóc hàm răng cũng như sức khỏe cho trẻ trong giai đoạn trẻ mọc răng sữa là việc cha mẹ cần kiên trì và thường xuyên. Vì vậy, cha mẹ hãy theo dõi các bài viết của Nha khoa Parkway để được cung cấp và cập nhật nhiều thông tin hữu ích nhé.