Nấm lưỡi là gì? Nguyên nhân, triệu chứng và cách khắc phục

Nấm lưỡi là một bệnh lý rất phổ biến mà cả trẻ em và người lớn đề có thể mắc phải. Bệnh này do nấm Candida albicans gây nên, không chỉ gây khó chịu, tình trạng này còn tiềm ẩn nhiều biến chứng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Vậy nấm lưỡi là gì? Nguyên nhân, triệu chứng và cách khắc phục như thế nào? Hãy cùng Nha khoa Parkway tìm hiểu chi tiết qua bài viết sau đây nhé!

Nấm lưỡi là gì?

Nấm lưỡi, hay còn gọi là tưa lưỡi hoặc nấm miệng, là tình trạng nhiễm trùng do nấm Candida albicans phát triển quá mức trong khoang miệng gây tổn thương vùng niêm mạc miệng. Candida là một loại nấm men tồn tại tự nhiên trong cơ thể, thường không gây hại. Tuy nhiên, khi hệ miễn dịch suy yếu hoặc môi trường trong miệng bị mất cân bằng, nấm Candida có thể phát triển mạnh mẽ, gây ra các triệu chứng khó chịu. Tình trạng này phổ biến ở trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ, người lớn tuổi và những người có hệ miễn dịch suy giảm.

Nấm lưỡi không chỉ ảnh hưởng đến lưỡi mà còn có thể lan sang các khu vực khác trong miệng như niêm mạc má, vòm họng, nướu và amidan. Bệnh thường biểu hiện bằng các mảng trắng hoặc kem trên bề mặt lưỡi, gây đau rát, khó chịu khi ăn uống và nuốt. Việc hiểu rõ về nấm lưỡi là bước đầu tiên quan trọng để có phương pháp điều trị và phòng ngừa hiệu quả.

Nấm lưỡi là tình trạng nhiễm trùng do nấm Candida albicans phát triển gây tổn thương niêm mạc lưỡi (Nguồn: Internet)

Nguyên nhân gây nên tình trạng nấm lưỡi

Suy giảm hệ miễn dịch

Ở trẻ sơ sinh và người lớn tuổi thường dễ mắc phải tình trạng nấm lưỡi, do hệ miễn dịch của họ hoạt động kém hiệu quả hơn.

Bên cạnh đó, các bệnh lý nghiêm trọng như ung thư, HIV/AIDS, hay tiểu đường cũng góp phần làm suy yếu hệ miễn dịch, tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của nấm. Việc sử dụng một số loại thuốc ức chế miễn dịch trong điều trị các bệnh này, hay các phương pháp y tế như cấy ghép nội tạng, cũng khiến khả năng bảo vệ của cơ thể giảm sút, làm gia tăng nguy cơ mắc bệnh nấm miệng.

Suy giảm hệ miễn dịch tạo điều kiện cho nấm phát triển (Nguồn: Internet)

Mất cân bằng pH niêm mạc

Khi độ pH trong khoang miệng bị mất cân bằng, môi trường lý tưởng cho sự phát triển của nấm có thể được hình thành, dẫn đến nguy cơ nhiễm nấm tăng cao.

Nhiễm nấm âm đạo

Cả nấm lưỡi và nhiễm trùng nấm âm đạo đều xuất phát từ sự phát triển quá mức của vi nấm Candida albicans. Vì vậy, nếu người mẹ mắc nhiễm nấm âm đạo, trẻ sơ sinh có thể bị lây nhiễm loại nấm này trong quá trình sinh nở.

Nếu mẹ bị nhiễm nấm âm đạo thì em bé sẽ có nguy cơ bị lây nhiễm trong quá trình lọt lòng (Nguồn: Internet)

Sử dụng các loại thuốc

Việc sử dụng các loại thuốc như corticoid đường uống (prednisone, methylprednisolone), corticosteroid dạng hít hoặc kháng sinh có thể phá vỡ sự cân bằng tự nhiên của hệ vi sinh trong cơ thể. Những loại thuốc này không chỉ tiêu diệt vi khuẩn mà còn làm suy giảm khả năng hoạt động của hệ miễn dịch, từ đó tạo điều kiện thuận lợi cho nấm Candida albicans phát triển mạnh mẽ, dẫn đến nguy cơ cao mắc bệnh nấm miệng.

Bệnh tiểu đường không kiểm soát

Hệ miễn dịch suy yếu do tiểu đường, lượng đường trong máu tăng cao có thể ảnh hưởng đến thành phần nước bọt, khiến nó chứa một hàm lượng đường đáng kể. Môi trường này trở nên lý tưởng cho sự phát triển của nấm Candida albicans, từ đó làm gia tăng nguy cơ mắc bệnh nấm lưỡi.

Lượng đường máu tăng cao ảnh hưởng đến thành phần nước bọt, giúp vi khuẩn nấm phát triển mạnh mẽ (Nguồn: Internet)

Những bệnh răng miệng khác

Việc sử dụng răng giả, đặc biệt là răng giả hàm trên hoặc những chiếc răng có miếng trám, có thể tạo điều kiện thuận lợi cho nấm Candida albicans bám dính và phát triển. Bên cạnh đó, các bệnh lý gây khô miệng cũng làm giảm khả năng làm sạch tự nhiên của nước bọt, góp phần gia tăng nguy cơ mắc bệnh nấm miệng.

Triệu chứng nấm lưỡi

Dấu hiệu và triệu chứng nấm lưỡi ở người lớn

Bệnh nấm lưỡi ở giai đoạn đầu thường khó nhận biết do không có triệu chứng rõ ràng. Tuy nhiên, khi bệnh tiến triển sẽ có những biểu hiện sau:

• Xuất hiện các mảng tổn thương màu trắng kem, hơi nổi trên bề mặt lưỡi, má trong và đôi khi trên vòm miệng, nướu hoặc amidan.
• Cảm giác đỏ rát, đau nhức, thậm chí gây khó khăn trong việc ăn uống hoặc nuốt.
• Miệng có cảm giác khô hoặc như có bông bên trong.
• Chảy máu nhẹ khi các mảng tổn thương bị chạm hoặc cọ xát.
• Khóe miệng bị nứt và đỏ, kèm theo tình trạng đau nhức.
• Mất cảm giác về vị giác.
• Vùng dưới răng giả trở nên đỏ, đau và dễ kích ứng.

Dấu hiệu và triệu chứng nấm lưỡi ở trẻ em

Ở trẻ em, đặc biệt là trẻ sơ sinh, nấm lưỡi thường xuất hiện với những biểu hiện sau:

• Các mảng trắng sữa bám trên lưỡi, trông giống như cặn sữa. Tuy nhiên, khác với cặn sữa có thể dễ dàng lau sạch, các mảng trắng do nấm lưỡi bám rất chắc và khó cạo.
• Trẻ có thể quấy khóc, bỏ bú, ăn kém do đau rát trong miệng.
• Trẻ có thể bị nứt khóe miệng, tưa miệng ở môi và má trong. Trong một số trường hợp, nấm có thể lan xuống họng, gây khó thở và khò khè.

Trẻ em bị nấm lưỡi hình thành các mảng trắng sữa bám trên lưỡi (Nguồn: Internet)

Cách khắc phục tình trạng nấm lưỡi

Điều trị nấm lưỡi ở trẻ sơ sinh

Để điều trị nấm lưỡi ở trẻ sơ sinh còn bú mẹ một cách hiệu quả và tránh tình trạng tái nhiễm, việc điều trị cần được tiến hành đồng thời cho cả mẹ và bé. Thông thường, trẻ sẽ được chỉ định sử dụng thuốc kháng nấm nhẹ, trong khi mẹ cần sử dụng kem bôi chống nấm cho vùng da quanh vú.

Đối với trẻ bú bình, tất cả các dụng cụ liên quan như bình sữa, núm vú và các bộ phận của máy hút sữa cần được tháo rời, làm sạch kỹ lưỡng bằng hỗn hợp nước và giấm để tiêu diệt nấm còn sót lại.

Ngoài ra, cha mẹ cần thực hiện việc chăm sóc và vệ sinh lưỡi cho trẻ theo các bước sau:

• Đặt trẻ nằm ngửa một cách thoải mái và an toàn.
• Rửa tay sạch sẽ, sau đó quấn một miếng gạc mềm và sạch quanh đầu ngón trỏ.
• Sử dụng ngón trỏ lấy một lượng thuốc chống nấm theo chỉ định của bác sĩ, nhẹ nhàng lau bề mặt lưỡi của trẻ từ trong ra ngoài, thực hiện chỉ một lần trong mỗi lượt.
• Nếu lưỡi vẫn còn chưa sạch, có thể lau thêm một lần nữa, luôn đảm bảo các động tác nhẹ nhàng và dứt khoát để tránh gây sặc hoặc khó chịu cho trẻ.

Sau khi ti sữa, ba mẹ rửa tay sạch và dùng gạc và vệ sinh sạch khoang miệng của bé (Nguồn: Internet)

Điều trị nấm lưỡi ở người lớn và trẻ em

Trong trường hợp nhiễm nấm ở mức độ nhẹ, bạn có thể sử dụng thuốc xịt chống nấm hoặc dung dịch súc miệng chuyên biệt để giảm tình trạng viêm nhiễm do nấm gây ra. Đồng thời, việc bổ sung sữa chua chứa lợi khuẩn hoặc sử dụng viên nang acidophilus cũng rất hữu ích trong việc tái cân bằng hệ vi khuẩn có lợi, hỗ trợ cơ thể nhanh chóng phục hồi.

Trường hợp bị nấm lưỡi tiến triển nặng, bác sĩ thường chỉ định sử dụng thuốc chống nấm toàn thân với tần suất 1-2 lần mỗi tuần để kiểm soát tình trạng bệnh. Nếu bệnh trở nên nghiêm trọng hơn, người bệnh có thể gặp suy giảm hệ miễn dịch, khiến quá trình điều trị kéo dài và phức tạp hơn. Trong những trường hợp này, bác sĩ sẽ kê đơn một số loại thuốc chống nấm hiệu quả như amphotericin B, clotrimazol, nystatin, hoặc miconazol để điều trị triệt để tình trạng nhiễm nấm.

Chăm sóc và phòng ngừa bệnh nấm lưỡi

Để phòng ngừa bệnh nấm lưỡi hiệu quả, việc duy trì thói quen vệ sinh răng miệng đúng cách là điều cần thiết.

• Vệ sinh răng miệng đúng cách: Đánh răng 2 lần mỗi ngày kết hợp dùng chỉ nha khoa và nước súc miệng loại bỏ sạch vi khuẩn ra khỏi khoang miệng.
• Thay đổi thói quen: Bỏ thói quen hút thuốc lá và hạn chế sử dụng các chất kích thích như rượu, bia.
  Tránh dùng chung các vật dụng vệ sinh cá nhân hoặc tiếp xúc trực tiếp với người mắc bệnh nấm lưỡi, nấm âm đạo, nấm hậu môn, hay nấm men dương vật để hạn chế nguy cơ lây nhiễm.

Đánh răng 2 lần mỗi ngày góp phần phòng ngừa tình trạng nấm lưỡi (Nguồn: Internet)

Đối với trẻ nhỏ, cần thực hiện các biện pháp chăm sóc đặc biệt để ngăn ngừa bệnh.

• Sau khi trẻ ăn hoặc bú, vệ sinh sạch sẽ răng, miệng và lưỡi bằng gạc mềm thấm nước muối sinh lý, hoặc có thể cho trẻ uống nước để làm sạch khoang miệng.
• Trước khi sử dụng các vật dụng như bình sữa và núm vú cần được vệ sinh kỹ lưỡng.
• Sau mỗi lần cho trẻ uống thuốc, hãy đảm bảo vệ sinh lưỡi và miệng thật sạch để giảm khả năng mắc bệnh hoặc giúp tình trạng nấm lưỡi của trẻ tự khỏi mà không cần dùng thêm thuốc.

Nấm lưỡi tuy không phải là bệnh lý nguy hiểm nhưng cần được chú ý và xử lý kịp thời để tránh những biến chứng không mong muốn. Việc chăm sóc sức khỏe răng miệng đúng cách, xây dựng chế độ dinh dưỡng lành mạnh và thực hiện các biện pháp phòng ngừa hiệu quả sẽ giúp bạn hạn chế nguy cơ mắc bệnh. Hãy lắng nghe cơ thể và nếu cần hiểu hơn về tình trạng răng miệng của mình, hãy liên hệ Nha khoa Parkway để được bác sĩ thăm khám và hỗ trợ nhé!

Trên đây là nội dung về nấm lưỡi gồm nguyên nhân, dấu hiệu và cách khắc phục. Nha khoa Parkway hy vọng đã cung cấp được những kiến thức hữu ích, hãy liên hệ ngay với chúng tôi nếu bạn vẫn còn bất kỳ thắc mắc nào nhé!

Xem thêm:

• Cách chữa nấm miệng bằng dân gian hiệu quả tại nhà
• Bị nhiệt miệng nên uống gì cho nhanh lành vết loét? 5 loại thức uống giảm nhiệt miệng hiệu quả
• Trẻ sơ sinh bị nhiệt miệng: Nguyên nhân và cách khắc phục